“Το βιβλίο προτείνει μία περιήγηση στην Αθήνα και την ιστορία της. Μέσα από μνημεία, χώρους, δρόμους και κτίρια -ακόμα και κάποια που δεν υπάρχουν πια- ζωντανεύει η ατμόσφαιρα παλαιότερων εποχών της πόλης, κυρίως όμως του 19ου και του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. “Οδοδείκτες” στην περιήγησή μας αποτελούν αποσπάσματα από ιστορικά, λογοτεχνικά, περιηγητικά, αυτοβιογραφικά, δημοσιογραφικά κείμενα, τα οποία αναφέρονται σε κτίρια και τους ενοίκους τους ή σε στιγμιότυπα που έχουν ως “σκηνικό” τους χώρους της πόλη…”
(απόσπασμα από την περιγραφή στο “αυτί” τού βιβλίου)
Όσοι ταξιδεύουν συχνά στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, έχουν σίγουρα αντιληφθεί την μεγάλη σημασία που δίνουν οι περισσότερες χώρες στο ιστορικό και λογοτεχνικό παρελθόν τής κάθε πόλης και ιδιαίτερα τής πρωτεύουσάς τους. Υπάρχουν επιγραφές και μουσεία ακόμη και για μικρής σημασίας ιστορικά γεγονότα, ενώ τα σημεία όπου γράφτηκε λογοτεχνική ιστορία σημιουργούν ένα λογοτεχνικό μονοπάτι μέσα στην πόλη. Τα μέρη όπου έγραφαν ή έπιναν τον καφέ τους σημαντικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες, όπως ο Ουγκώ ή ο Χέμινγουέϊ, επισημαίνονται με πολλούς και ποικίλους τρόπους, ενώ έχουν κηρυχθεί διατηρητέα πάμπολλα κτίσματα που συνδέονται με τόν ένα ή άλλο τρόπο με το παρελθόν.
Στήν Αθήνα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο – το λογοτεχνικό μονοπάτι είναι τόσο καλά κρυμμένο που είναι αδύνατον να το βρείς χωρίς κάποιον οδηγό, ενώ πολλά εξαιρετικά κτίρια, είτε κατεδαφίστηκαν από την θηριώδη και αδηφάγο αντιπαροχή μετά τον πόλεμο, είτε αλλοιώθηκαν πια σε τέτοιο βαθμό που καταντούν αγνώριστα. Τα σπίτια σημαντικών ανθρώπων της λογοτεχνίας, τής τέχνης και τής επιστήμης έχουν εξαφανιστεί ή όπου ακόμη υπάρχουν, δεν υπάρχει ούτε μία ταμπέλα για να καθοδηγήσει εκείνον που θα θέλει να κάνει έναν διαφορετικό και νοσταλγικό περίπατο στην πόλη.
Μία εξαιρετική εργασία για την πόλη των Αθηνών
Αυτό το μεγάλο κενό έρχεται να αναπληρώσει η έκδοση “Αθήνα, Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και την λογοτεχνία”, από τις εκδόσεις ΕΣΤΙΑ και τους συγγραφείς Θανάση Γιοχάλα και Τόνια Καφετζάκη, (καθηγητές στην μέση εκπαίδευση και οι δύο). Το βιβλίο δεν είναι καινούριο, (η πρώτη του έκδοση ήταν το 2012), αλλά οπωσδήποτε δεν είναι από τα βιβλία εκείνα που καταναλώνονται και εξαφανίζονται σε χρόνο ρεκόρ. Στήν ουσία αποτελεί μία μικρή εγκυκλοπαίδεια για τήν πόλη τής Αθήνας, μέσα όμως από τα κείμενα διαφόρων συγγραφέων (Ελλήνων και ξένων). Το κάθε λήμμα τεκμηριώνεται από τα κείμενα αυτά και παρέχονται πάμπολλες πληροφορίες για κτίρια, ανθρώπους και τοποθεσίες. Το περιεχόμενο των λημμάτων είναι συνήθως μικρό και ευκολοδιάβαστο, αλλά και ιδιαίτερα περιεκτικό, ενώ το απλό και ιδιαίτερα εύχρηστο ευρετήριο στο τέλος τού βιβλίου, βοηθά στο να βρίσκετε εύκολα κάθε πληροφορία που αναζητάτε. Ας δούμε μερικά παραδείγματα…
[ΟΙΚΙΑ ΓΡ.ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΥ]: Στόν τρίτο όροφο μιας οικίας της οδού Ευριπίδου (κοντά στον Άγιο Ιωάννη στην Κολώνα) κατοικούσε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Εκεί είχε την έδρα της και η Διάπλασις τών Παίδων, το περιοδικό που τόσο αγαπήθηκε. Ο Κ.Δημητριάδης μάς περιγράφει το γραφείο του Ξενόπουλου, με τα θεατρικά προγράμματα τών έργων του στους τοίχους, φωτογραφίες της Μ.Κοτοπούλη και της Κυβέλης, και την εξαιρετική θέα από το παράθυρο71. Καταστράφηκε στα Δεκεμβριανά.
” Κι ένα απόγευμα, η “θείτσα” παίρνοντάς με από το χέρι με πήγε στα γραφεία της Διαπλάσεως τών Παίδων, […] και μ’ έγγραψε συνδρομητή. Θυμάμαι τον Ξενόπουλο, με τα γυαλάκια του, που σηκώθηκε από το γραφείο του κι ήρθε και με χάιδεψε, ρωτώντας με τι ψευδώνυμο ήθελα να πάρω, κι εγώ του αποκρίθηκα: “Αιθήρ”! Κι από τότε έγινα, για χρόνια, ο “Αιθήρ” τής Διαπλάσεως των Παίδων.”
(ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ, Η ζωή μου.
Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας72)
και ένα δεύτερο… είναι μόλις η πρώτη παράγραφος για την πλατεία Κολωνακίου..
” [ΚΟΛΩΝΑΚΙ]: Συνοικία τού κέντρου της Αθήνας, η οποία εξελίχθηκε σε αριστοκρατική γειτονιά, λόγω της κοντινής της απόστασης από τα ανάκτορα. Οφείλει το όνομά της σε μια μικρή κολόνα (παλαιότερη γραφή: κολώνα), η οποία βρισκόταν κοντά στην πλατεία Δεξαμενής και αργότερα στήθηκε στην πλατεία Φιλικής Εταιρίας (κολωνακίου). Το κολονάκι αυτό, όποως και άλλα αντίστοιχα σε ΄’αλλα σημεία της πόλης, συνδέεται με παλαιά πρόληψη αποτροπής επιδημιών. Συγκεκριμένα, τέτοια κολονάκια στήνονταν επάνω σε λάκκους όπου έθαβαν δύο σφαγμένα δίδυμα μοσχάρια, αφού τα είχαν προηγουμένως περιφέρει εν πομπή σε όλη την πόλη. Στήν διάρκεια της Τουρκοκρατίας το “κολωνάκι” της Δεξαμενής αποτελούσε την αφετηρία “τζιριτιού”, των αγώνων δηλαδή έφιππου ακοντισμού για τους Οθωμανούς.
Η περιοχή του Κολωνακίου την οθωνική περίοδο ήταν ακόμη αμπελώνες, αγροί και στάνες βοσκών στις πλαγιές του Λυκαββητού, οι οποίοι πουλούσαν το γάλα των κατσικιών τους στην νέα πρωτεύουσα. Άρχισε να κτίζεται μόλις στις αρχές του 1860, παραμένοντας αραιοκατοικημένη μέχρι περίπου το 1880…”.
Διαβάζοντας το βιβλίο, (ή έστω ρίχνοντας μικρές ματιές πού και πού), θα αποκαλυφθεί μπροστά σας μια άλλη Αθήνα, ή μάλλον, μία Αθήνα θαμμένη κάτω από την σημερινή και σύντομα θα ξεκινήσετε να βλέπετε κτίρια και τοποθεσίες στην πόλη με μία διαφορετική οπτική. Η Αθήνα παύει πια να είναι μία πόλη με τυχαία πολεοδομία – στις σελίδες του βιβλίου εξηγούνται ονοματοδοσίες οδών, ο προσανατολισμός των κεντρικών οδικών αρτηριών, οι παλιές ονομασίες συνοικιών και κτισμάτων, τα πιο σημαντικά ιστορικά σημεία της πρωτεύουσας και άλλα πολλά.
Σε κάθε περίπτωση οι δύο συγγραφείς έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά, (επτά χρόνια χρειάστηκαν για αυτήν την έκδοση των 700 περίπου σελίδων) και για όποιον αγαπά (ή πονά) την Αθήνα, ετούτο το βιβλίο είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητο. Θα μπορούσε κανείς να κάνει κάποιες μικρές βελτιωτικές παρατηρήσεις για το ευρετήριο ή άλλα σημεία του βιβλίου, όμως ας μην είμαστε γκρινιάρηδες: Το “Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και την λογοτεχνία” είναι μία από τις ελάχιστες σοβαρές προσπάθειες για τήν πόλη τής Αθήνας και την ιστορία της. Εάν μάλιστα το αποκτήσετε μαζί με το παλαιότερο τού Γιάννη Παπακώστα, “Φιλολογικά σαλόνια και καφενεία της Αθήνας”, εκδόσεις Πατάκη, 2001, (τελευταία είδα ότι πια άρχισε να εμφανίζεται σε παλαιοβιβλιοπωλεία σε πολύ χαμηλή τιμή), τότε θα έχετε μπροστά σας την πιο ολοκληρωμένη γνώση για την Αθήνα – μία πόλη που, σε αντίθεση με ότι θέλουν να πιστεύουμε, κρύβει πίσω από τα φώτα και την επιφάνεια της καθημερινότητας, μία πολύ ενδιαφέρουσα και δημιουργική ιστορική και λογοτεχνική διαδρομή…
[su_button url=”http://go.linkwi.se/z/469-0/CD20835/?lnkurl=http%3A%2F%2Fwww.public.gr%2Fproduct%2Fbooks%2Fgreek-books%2Fanthropology-social-sciences%2Fhistory%2Fathina%2Fprod3750044pp%2F” target=”blank” background=”#e61124″ size=”10″ center=”yes” radius=”0″]Πατήστε εδώ για παραγγελία από το Public[/su_button]
